Okoń pospolity (Perca fluviatilis) to jedna z najczęściej spotykanych ryb w wodach Europy i Azji. To drapieżna ryba, która fascynuje zarówno wędkarzy, jak i miłośników przyrody. W artykule przyjrzymy się bliżej temu gatunkowi, jego środowisku życia oraz preferencjom żywieniowym.
Gdzie występuje okoń?
Okoń pospolity występuje w szerokim zakresie geograficznym, obejmującym niemal całą Europę z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, północnej Szkocji, zachodniej Skandynawii oraz części Włoch i Bałkanów. Zasiedla również Azję aż do Kołymy. Jego obecność odnotowano także w Irlandii i Australii, gdzie został introdukowany. Okoń zamieszkuje zarówno wody płynące, jak i stojące, a także słonawe wody przybrzeżne w estuariach rzek, co czyni go niezwykle wszechstronnym gatunkiem.
Okoń preferuje różnorodne środowiska wodne, od płytkich zbiorników po głębsze jeziora. Dopasowuje się do warunków panujących w danym akwenie, co pozwala mu na przetrwanie w różnych klimatach i typach zbiorników. To właśnie umiejętność adaptacji czyni go jednym z najpowszechniejszych gatunków ryb drapieżnych w Europie i Azji.
Jak wygląda okoń?
Okoń pospolity charakteryzuje się wysokim, bocznie spłaszczonym ciałem, które może osiągnąć długość do 60 cm i masę ciała do 4,8 kg. Jego ciało pokryte jest małymi, ktenoidalnymi łuskami, które są mocno osadzone w skórze. Pokrywy skrzelowe zakończone są ostrymi kolcami, co jest charakterystyczne dla tego gatunku.
Jego ubarwienie jest zmienne i zależy od miejsca przebywania. Grzbiet najczęściej jest ciemnoszary do oliwkowozielonkawego, z jaśniejszymi bokami. Na grzbiecie i bokach można zauważyć 5-9 poprzecznych, ciemnych smug. Brzuch bywa biały lub czerwonawy z srebrzystym połyskiem. Pierwsza płetwa grzbietowa jest szara z ciemną plamą, podczas gdy druga jest zielonkawoszara i lekko przezroczysta. Płetwy piersiowe mają żółtawoszary odcień, a pozostałe płetwy są jaskrawoczerwone.
Różnice w ubarwieniu
Ubarwienie okonia jest zależne od środowiska, w jakim żyje. Osobniki przebywające w płytkich, dobrze naświetlonych wodach są bardziej jaskrawo ubarwione niż te, które zamieszkują ciemne i głębokie wody. Samce są zazwyczaj bardziej kolorowe niż samice, co jest typowe dla wielu gatunków ryb. Może to służyć jako forma kamuflażu lub przyciąganie partnerów w okresie tarła.
Co je okoń?
Okoń jest gatunkiem drapieżnym, którego dieta zmienia się wraz z wiekiem. Młodsze osobniki żywią się głównie planktonem, a także ikrą innych ryb, szczególnie karpiowatych. W miarę dorastania okoń zaczyna polować na większe ofiary, takie jak inne ryby, w tym płocie, oraz większe bezkręgowce, jak raki.
Główne pory żerowania tego gatunku przypadają na wschód i zachód słońca, choć nie unika on polowania również w ciągu dnia. Jednym z ważniejszych składników diety okonia są skorupiaki z rzędu Calanoida, takie jak Eudiaptomus gracilis.
Okoń pospolity jest wyjątkowo elastyczny w swoim sposobie odżywiania, co pozwala mu przetrwać w różnych warunkach i środowiskach wodnych.
Tarlisko i rozmnażanie
Okoń trze się od marca do czerwca, wybierając płycizny jako miejsce składania ikry. Samica potrafi złożyć od 12 000 do 300 000 ziaren ikry, które są przyklejane do kamieni, zanurzonych gałęzi czy roślin wodnych w postaci długich wstęg. Wylęg larw następuje po 14-21 dniach, a świeżo wylęgłe larwy mierzą od 3 do 6 mm.
W początkowej fazie życia larwy posiadają jajowatego kształtu woreczek żółtkowy z kroplą tłuszczu, umożliwiającą im unoszenie się na wodzie. To pozwala młodym osobnikom na bezpieczne przetrwanie pierwszych dni życia, zanim staną się bardziej samodzielne.
Znaczenie gospodarcze okonia
Chociaż okoń nie posiada większego znaczenia gospodarczego, jego mięso jest cenione przez smakoszy. W niektórych regionach, takich jak Jezioro Genewskie, okoń stanowi istotną część sumarycznej masy połowów, co pokazuje jego wagę w lokalnych ekosystemach.
- Na Jeziorze Genewskim rocznie pozyskiwano średnio 403 tony okonia, z czego około 35 ton przypadało na połowy wędkarskie.
- Reszta pochodziła od około 150 rybaków zawodowych, którzy łowią siecią, co stanowiło blisko połowę masy wszystkich złowionych ryb w tym jeziorze.
- W wielu restauracjach serwowane są panierowane, smażone filety z okonia, które cieszą się dużą popularnością.
Okoń w wędkarstwie
Okoń jest bardzo chętnie łowiony przez wędkarzy na różne metody, takie jak spinning, połów spod lodu, na żywą i martwą rybę, a także na spławik i muchę. W Polsce okoń jest objęty ochroną od 2011 roku, a jego wymiar ochronny wynosi 15 cm. W niektórych okręgach może być wprowadzony większy wymiar ochronny, co ma na celu ochronę lokalnych populacji tego gatunku.
Wędkarze cenią sobie okonia za jego waleczność i atrakcyjność jako trofeum. Rekordowy okoń złowiony w Polsce ważył 2,69 kg i miał długość 50 cm, co pokazuje, jak imponujące mogą być te ryby.
Co warto zapamietać?:
- Okoń pospolity (Perca fluviatilis) występuje w Europie i Azji, z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego i północnej Szkocji, oraz w wodach słodkich i słonawych.
- Może osiągnąć długość do 60 cm i masę do 4,8 kg, z charakterystycznym ubarwieniem zmieniającym się w zależności od środowiska.
- Dieta okonia zmienia się z wiekiem; młodsze osobniki żywią się planktonem, a dorosłe polują na ryby i skorupiaki.
- Okres tarła trwa od marca do czerwca, samice składają od 12 000 do 300 000 ziaren ikry, a wylęg następuje po 14-21 dniach.
- Okoń ma znaczenie gospodarcze, szczególnie w Jeziorze Genewskim, gdzie rocznie pozyskuje się średnio 403 tony, a jego mięso jest popularne w restauracjach.
