Węgorz europejski to fascynująca ryba, która przyciąga uwagę zarówno swoją nietypową budową ciała, jak i złożonym trybem życia. Jest także cennym źródłem wartości odżywczych, co czyni go interesującym tematem zarówno dla biologów, jak i miłośników kulinariów.
Występowanie węgorza europejskiego
Węgorz europejski (Anguilla anguilla) zamieszkuje różnorodne środowiska wodne. Można go znaleźć zarówno w rzekach i jeziorach Europy Zachodniej i Środkowej, jak i w południowo-wschodniej oraz środkowej części Oceanu Atlantyckiego. Co ciekawe, występuje we wszystkich morzach europejskich. Preferuje miejsca ciepłe i obficie porośnięte, z mulistym dnem. Jednakże, nie stroni również od wartkich rzek z kamienistym dnem, zwłaszcza jeśli znajdują tam podmyte brzegi, korzenie drzew i inne kryjówki.
Węgorz spędza zimę zagrzebany w mule, co jest charakterystyczne dla wielu ryb denne, które poszukują schronienia w chłodniejszych miesiącach. Warto zaznaczyć, że przed osiągnięciem dojrzałości płciowej, samice wędrują w głąb lądu, podczas gdy samce pozostają bliżej wód słonawych. Dorosłe osobniki podejmują wyjątkową wędrówkę katadromiczną, przenosząc się z wód słodkich do morza, aby odbyć tarło.
Budowa ciała węgorza
Budowa ciała węgorza jest przystosowana do jego trybu życia i środowiska. Samice mogą osiągnąć imponujące rozmiary, dochodząc nawet do 200 cm długości i 9 kg wagi. Samce natomiast są znacznie mniejsze, osiągając maksymalnie 60 cm długości i wagę do 0,35 kg. Największego węgorza w Polsce złowiono w 1994 roku na Jeziorze Jaśkowickim, a jego waga wynosiła 6,43 kg.
Ciało węgorza jest wydłużone, wężowate, a w przekroju poprzecznym niemal okrągłe. Pokryte jest grubą warstwą śluzu, co stanowi ochronę przed drapieżnikami. Łuski są drobne, elipsoidalne i głęboko osadzone. Linia boczna jest dobrze rozwinięta, co ułatwia orientację w wodzie. Charakterystyczny jest również otwór gębowy końcowy, silnie uzębiony, sięgający tylnej krawędzi oka.
Właściwości trujące
Węgorz posiada również ciekawą cechę, jaką jest obecność ichtiotoksyny w jego krwi, która jest niebezpieczna dla ssaków. Działa podobnie do jadu węży, powodując skurcze mięśni, porażenie pracy serca i płuc, a także zmniejszenie krzepliwości krwi. Trucizna traci swoje właściwości w temperaturze powyżej 58 °C, co jest istotne w kontekście spożywania węgorza.
Tryb życia i zachowania
Węgorz jest rybą aktywną przede wszystkim w nocy. Jego dieta składa się głównie z fauny dennej, w tym bezkręgowców i drobnych ryb. Potrafi połykać zdobycz o stosunkowo dużych rozmiarach, co czyni go skutecznym drapieżnikiem. Chętnie zjada raki podczas ich wylinki.
Interesującym zjawiskiem jest zdolność węgorza do poruszania się po lądzie. W czasie wędrówek potrafi pełzać z prędkością około 3 km/h po wilgotnym podłożu pokrytym trawą i mchami. Takie zachowanie umożliwia mu dyfuzja gazów przez skórę, co pozwala na przeżycie poza wodą nawet do dwóch dni.
Wędrówka rozrodcza
Węgorze podejmują wędrówkę rozrodczą od lata do późnej jesieni, zawsze cztery dni po pełni Księżyca. Dorosłe osobniki wędrują do Morza Sargassowego, gdzie na głębokości 400–1000 metrów odbywają tarło. Po tej czynności dorosłe węgorze giną. Przezroczyste larwy, zwane leptocefalami, są unoszone przez Prąd Zatokowy i docierają do przybrzeżnych wód europejskich, gdzie przeobrażają się w formę montee, a następnie wpływają do rzek.
Wartości odżywcze węgorza
Węgorz jest nie tylko interesującą rybą pod względem biologicznym, ale także cennym źródłem wartości odżywczych. Jest bogaty w białko, zdrowe tłuszcze, a także witaminy i minerały, które są istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Spożywanie węgorza może przyczynić się do poprawy stanu zdrowia, dostarczając cennych składników odżywczych.
Podczas przygotowywania węgorza do spożycia, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów kulinarnych. Przede wszystkim należy go dokładnie oczyścić, szczególnie z krwi, która może nadać potrawie nieprzyjemny posmak. Grillowanie węgorza to jedna z popularnych metod jego przyrządzania. Wymaga jednak pewnej precyzji, by uzyskać najlepszy smak i teksturę.
Węgorz europejski, jako gatunek zagrożony wyginięciem, objęty jest od czerwca 2007 r. ochroną wynikającą z konwencji waszyngtońskiej (CITES).
Grillowanie węgorza
Grillowanie węgorza wymaga kilku podstawowych zasad. Po pierwsze, tusza musi być dokładnie oczyszczona z krwi, co jest kluczowe dla uniknięcia metalicznego posmaku. Krew najlepiej usuwać łyżeczką od herbaty. Po drugie, węgorz powinien być wyszlamowany i wytarty grubą solą. Skórka węgorza z rusztu jest chrupiącym przysmakiem, dlatego powinna być starannie oczyszczona.
- Grillowanie powinno odbywać się na umiarkowanym żarze, aby uniknąć spalania delikatnego mięsa węgorza.
- Grilla warto używać z pokrywą, co zapewnia równomierne pieczenie.
- Do przyprawienia wystarczy sól, koncentrat pomidorowy i czosnek.
- Węgorz z rusztu najlepiej smakuje z dodatkiem chleba pełnoziarnistego z czosnkowym masłem.
Warto również pamiętać, że węgorz europejski jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, co sprawia, że jego połowy są ściśle kontrolowane. Od lat 70. XX wieku populacja węgorza zmalała o ponad 90% z powodu zanieczyszczenia wód, nadmiernego odławiania oraz obecności pasożyta Anguillicola crassus. Dlatego też, spożywając węgorza, warto mieć na uwadze jego ochronę i odpowiedzialne podejście do konsumpcji.
Co warto zapamietać?:
- Węgorz europejski (Anguilla anguilla) występuje w rzekach, jeziorach i morzach Europy, preferując ciepłe, muliste dno.
- Samice osiągają do 200 cm długości i 9 kg wagi, podczas gdy samce maksymalnie 60 cm i 0,35 kg.
- Węgorz ma ichtiotoksynę w krwi, która jest niebezpieczna dla ssaków, ale traci swoje właściwości w temperaturze powyżej 58 °C.
- Wędrówka rozrodcza odbywa się do Morza Sargassowego, gdzie węgorze tarło, a dorosłe osobniki giną po tej czynności.
- Węgorz europejski jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, a jego populacja zmalała o ponad 90% od lat 70. XX wieku.
